Vanıköy’de bulunan Kadınefendi Yalısı Boğaz’ın en gözde yalıları arasında yerini alır. Yapım yılı oldukça eskidir. Kadınefendi Yalısı 1770 yılında yapılır. Üç katlı ve ahşap bir yalı olan Kadınefendi Yalısı’nın tarih içerisinde önemli yeri de vardır.
Osmanlı Devleti’nin son döneminde denk gelen yalılarda pek çok önemli kararlar alınır. Önemli kararların çıktığı yalılardan biri de Kadınefendi Yalısı’dır. Kadınefendi Yalısı Atatürk ile ilgili oldukça önemli bir karar ev sahipliği yapar. Dönemin ünlü Şeyhülislamı Dürrizade Abdullah Efendi bir dönem bu yalıda oturur. Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi de Atatürk için ölüm fetvası veren kişidir. Osmanlı son dönemlerinde Atatürk için verilen ölüm fetvası da bu yalıda verilir.
Kadınefendi Yalısı Hakkında Bilgi
Yalının adının Kadınefendi olması pek çok kişiyi meraklandırır. Kadınefendi Yalısı’nın ilk sahibi Şeyhülislam Mehmet Efendi’dir. Mehmet Efendi, III. Ahmet zamanında yaşar. Babası III. Ahmet’in hekimbaşısı Mustafa Efendi’dir. Mustafa Efendi’nin oğlu Mehmet Efendi de ilk önce hekimbaşı olarak görev yapar. Kadınefendi Yalısı hakkında bilgi veren kaynaklar Mehmet Efendi’nin bu görevinden sonra Şeyhülislam olarak görevlendirildiğini belirtir.
Şeyhülislam Mehmet Efendi adına bu yalı yaptırılır. Uzun yıllar da Şeyhülislam Mehmet Efendi bu yalıda yaşar. Onun ölümü üzerine yalıda sırası ile oğlu ve torunu da yaşamaya devam eder. Şeyhülislam Mehmet Efendi’nin oğlu ve torunu da kadı olarak görev yapar. Aileye miras kalan bu yalı daha sonra ailenin kızına geçer. Dürrizade ailesine gelin gittikten sonra da bu yalı Dürrizade yalısı olarak anılmaya başlar. Hatta Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi de bu yalıda yaşar. 1920 yılında Atatürk hakkında verilen fetvayı da bu yalıda düzenler.
Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi 1924 sonrasında ülkeyi terk etmek zorunda kalır. Aile de bu olaydan sonra ciddi maddi sıkıntılar ile karşılaşır. Bunun üzerine de yalı satılır. Yalının haremlik ve selamlık bölümleri farklı kişiler tarafından alınır. Sultan V. Mehmet Reşat’ın kadınefendileri birbirinden farklı hale getirilen yalıları satın alır. Bu nedenle de artık yalının adı Kadınefendi Yalısı olarak anılmaya başlanır. Sultan V. Mehmet Reşat’ın üçüncü ve dördüncü kadınefendileri tarafından alınan yalılardan dördüncü kadınefendi tarafından satın alınan Kadınefendi Yalısı adını alır.
Kadınefendi Yalısı Mimarisi
Kadıefendi Yalısı neo barok tarzını bize yansıtır. Yalı üç katlıdır. Son katı çatı katıdır. Çatı katı ters T görünümündedir. Kadınefendi Yalısı mimarisi daha çok ahşap işlemeler ve oymalar ile zenginleştirilir. Yalının iki katında geniş pencerelere yer verilir. Toplam pencere sayısı da yedi adettir. Boğaz’a bakan cephesinde orta bölümler konsol olarak dışarı çıkartılır. Bu durum da o dönemin klasik mimar anlayışıdır. Osmanlı mimari anlayışı ile Boğaz’dan yalıların görüşü daha estetik bir görüntü oluşturur. Vanıköy yalıları içerisinde Kadınefendi Yalısı mimari özelliği ile tarihin izlerini yansıtmaya devam eder.
